Ο Γιώργος Νταλάρας, αυτός ο αιώνιος έφηβος του ελληνικού τραγουδιού κλείνει σήμερα τα 75 του χρόνια! (Είναι σίγουρο πως το νούμερο 57 θα φάνταζε πιο ακριβές…)
Από τις «Μικρές πολιτείες» στα «Ψηλά τα παραθύρια»
Επειδή, όπως λέει ο λαός, «ομάδα που κερδίζει δεν την αλλάζεις», τον Απρίλη του 1975 κυκλοφόρησε από τη Minos (στο ίδιο «μήκος κύματος» με τις «Μικρές πολιτείες», που είχαν κυκλοφορήσει ακριβώς πριν ένα χρόνο), ο πέμπτος μεγάλος δίσκος του Κουγιουμτζή, με τίτλο «Στα ψηλά τα παραθύρια», με ερμηνευτές τον Γιώργο Νταλάρα σε οκτώ και την Άννα Βίσση σε τρία τραγούδια. Τους στίχους υπέγραψαν ο Λευτέρης Παπαδόπουλος, ο Μάνος Ελευθερίου, ο Άκος Δασκαλόπουλος, ο Μιχάλης Μπουρμπούλης (στην πρώτη του εμφάνιση στη δισκογραφία) και ο ίδιος ο Σταύρος Κουγιουμτζής. Τον δίσκο συμπλήρωνε η ορχηστρική εκδοχή του ομώνυμου τραγουδιού.
Τα τραγούδια του δίσκου
1) Στα ψηλά τα παραθύρια (Τα ματόκλαδά σου κλείνεις) (Λευτέρης Παπαδόπουλος) Γιώργος Νταλάρας
2) Έχεις την πόρτα σου κλειστή (Μιχάλης Μπουρμπούλης) Γιώργος Νταλάρας
3) Σαν σβησμένο καρβουνάκι (Μάνος Ελευθερίου) Γιώργος Νταλάρας
4) Παραμύθι ξεχασμένο (Άκος Δασκαλόπουλος) Άννα Βίσση
5) Αχ τι άδικο (Άκος Δασκαλόπουλος) Γιώργος Νταλάρας
6) Η πρώτη άνοιξη (Λευτέρης Παπαδόπουλος) Ορχηστρικό
7) Όλα καλά (Σταύρος Κουγιουμτζής) Γιώργος Νταλάρας
8) Σαν ραγίσει το ποτήρι (Μάνος Ελευθερίου) Γιώργος Νταλάρας
9) Για την αγάπη πες μου (Άκος Δασκαλόπουλος) Άννα Βίσση
10) Κάποιος χτύπησε την πόρτα (Λευτέρης Παπαδόπουλος) Γιώργος Νταλάρας
11) Στα χρόνια της υπομονής (Μάνος Ελευθερίου) Άννα Βίσση / β’ φωνή: Γιώργος Νταλάρας
12) Μη μου θυμώνεις μάτια μου (Σταύρος Κουγιουμτζής) Γιώργος Νταλάρας / β’ φωνές: Χάρις Αλεξίου & Πάνος Λαμπρόπουλος
Έπαιξαν οι μουσικοί: Χρήστος Νικολόπουλος και Θανάσης Πολυκανδριώτης (μπουζούκι, τζουρά), Μάριος Κώστογλου (ηλεκτρική κιθάρα), Πάνος Ιατρού (μπαγλαμά), Χάρης Καλέας (πιάνο), Διονύσης Πανταζής (μπάσο), Γιώργος Λαβράνος (ντραμς), Κώστας Νικολόπουλος (κιθάρα), Παντελής Δεσποτίδης (βιολί) και Τάκης Σούκας (σαντούρι). Η ηχογράφηση έγινε από τον Στέλιο Γιαννακόπουλο με τη βοήθεια του Δημήτρη Καννή και η παραγωγή από τον Αχιλλέα Θεοφίλου.
Όπως ανέφεραν σε κατά καιρούς συνεντεύξεις τους τόσο ο Κουγιουμτζής, όσο και ο Μάνος Ελευθερίου, οι στίχοι από «Τα χρόνια της υπομονής» προέρχονταν από τη συρραφή δυο διαφορετικών ποιημάτων του Ελευθερίου. Έχω την αίσθηση πως ενδεχομένως να συνέβη το ίδιο και με το «Σαν ραγίσει το ποτήρι», επίσης του Ελευθερίου.
Όσον αφορά το τραγούδι που «βάπτισε» τον δίσκο, ο Λευτέρης Παπαδόπουλος αναφέρει πως ενθουσιάστηκε, όταν άκουσε τη μουσική που έβαλε ο Κουγιουμτζής πάνω στους στίχους του:
Έδωσα τους στίχους στον Κουγιουμτζή και ο Σταύρος μ’ έσκισε! Το τραγούδι που μου’ παιξε στο πιάνο, με ενθουσίασε. Αυτό ζητούσα! Το αγαπούσε και ο Γκάτσος. Ιδίως στο σημείο που λέει, «στο μπαχτσέ, στο περιβόλι, είν’οι δώδεκ’αποστόλοι». (1)
Βέβαια, ο ίδιος ο Λευτέρης Παπαδόπουλος εξέφρασε κάποτε το παράπονό του, γιατί, χωρίς να ερωτηθεί κι επειδή τη μέρα της ηχογράφησης έλειπε από το στούντιο, στο «Κάποιος χτύπησε την πόρτα» ο στίχος «Σιγοβράζει το τσουκάλι της υπομονής» έγινε «Σιγοσβήνει το καντήλι της υπομονής», ως περισσότερο εύηχος.
Αυτή ήταν και η τελευταία συνάντηση Κουγιουμτζή – Νταλάρα στα χρόνια του 70. Κι έγινε με τον καλύτερο τρόπο. Με μια δουλειά από την οποία δέκα στα δώδεκα τραγούδια είναι γνωστά, τουλάχιστον τα μισά τα «ξέρουν και οι πέτρες» και ολοκληρώνεται με την «απλωμένη» επανεκτέλεση του «Μη μου θυμώνεις μάτια μου», με το ιστορικό ταξίμι του Χρήστου Νικολόπουλου. Για το τραγούδι αυτό, η σύζυγος του Σταύρου Κουγιουμτζή Αιμιλία, στις αφηγήσεις της που φιλοξενήθηκαν στο βιβλίο μου «Σταύρος Κουγιουμτζής – Άσε με πάλι να σου πω…», θυμάται ένα περιστατικό με τον ποιητή Νίκο Καρούζο, στενό φίλο του Σταύρου Κουγιουμτζή:
Ο Νίκος Καρούζος αγαπούσε πολύ την κλασική μουσική και τις περισσότερες ώρες των επισκέψεών του, τις αφιέρωναν ακούγοντας δίσκους κλασικής μουσικής. Από τα τραγούδια του Σταύρου, είχε ιδιαίτερη αδυναμία στο «Μη μου θυμώνεις μάτια μου» στην εκτέλεση του Γιώργου Νταλάρα. Οι βραδιές τελείωναν, με τον Νίκο να ζητάει από τον Σταύρο να βάλει τον δίσκο για να το ακούσει. (Με την ευκαιρία, να πω ότι το τραγούδι αυτό είναι εξαιρετικά αγαπητό στα Βαλκάνια).*
Και βεβαίως, θα ήταν παράλειψη αν δεν έκανα μια ιδιαίτερη αναφορά στο στίχο του Κουγιουμτζή «και μια σημαία σ’ ένα μπαλκόνι, αλλάζει χρώματα και με σκοτώνει», όπου η σημαία, σύμφωνα με μαρτυρία του συνθέτη, δεν είναι άλλη από τη σημαία της Κύπρου, που μέσα σε λίγες μέρες άλλαξε τρία χρώματα. Από ελληνική έγινε χουντική και, μετά την εισβολή, τουρκική…
Συν τοις άλλοις, θεωρώ πως η ηχογράφηση του συγκεκριμένου δίσκου, όπως και των «Μικρών πολιτειών», αποτελεί υπόδειγμα και πρότυπο ηχογράφησης. Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω τα τεχνικά μέσα που χρησιμοποιήθηκαν για την εγγραφή των τραγουδιών, αλλά τόσο «λαμπερό» ήχο δύσκολα θα ξανασυναντήσουμε, τουλάχιστον στις παραγωγές εκείνης της εποχής.
Στα «Παραθύρια», όπως και στις «Μικρές πολιτείες», τέσσερα από τα δώδεκα τραγούδια «κόπηκαν» σε μικρούς δίσκους, κυρίως, για τα juke – box της εποχής, αφού η αγορά του 45άρη δίσκου, από τα πρώτα χρόνια του ’70 και μετά άρχισε να φθίνει. (Το «Στα ψηλά τα παραθύρια» με το «Κάποιος χτύπησε την πόρτα» και το «Όλα καλά» με το «Σαν σβησμένο καρβουνάκι»).
Στην πρώτη έκδοση οι τίτλοι του τραγουδιού ήταν γραμμένοι στο «αυτάκι», που βρισκόταν στην άκρη του εσωφύλλου με την περίφημη φωτογραφία του Νταλάρα με το ποδήλατο. Σε επανέκδοση του βινυλίου το «αυτάκι» αφαιρέθηκε και οι τίτλοι μπήκαν στο οπισθόφυλλο.
Ο δίσκος ξεπέρασε το όριο των 50.000 πωλήσεων και έγινε χρυσός. Η απονομή πραγματοποιήθηκε σε κοινή εκδήλωση βράβευσης του πρώτου προσωπικού δίσκου της Χαρούλας Αλεξίου με τίτλο «12 λαϊκά τραγούδια» και του «Έρχονται στιγμές» του Γιάννη Πάριου, που κυκλοφόρησαν την ίδια εποχή με το «Στα ψηλά τα παραθύρια» και με συνεχόμενους κωδικούς δίσκων: «Έρχονται στιγμές» (MSM 238), «Στα ψηλά τα παραθύρια» (MSM 239), «12 λαϊκά τραγούδια» (MSM 240).
Ακολουθώντας τις συνήθειες της εποχής, ο δίσκος κυκλοφόρησε στην Αμερική από την Peters International, ενώ το 1985, παράλληλα με την επιτυχία που γνώρισε το «Μη μου θυμώνεις μάτια μου» από τον Yehuda Poliker στο Ισραήλ, κυκλοφόρησε και εκεί. Βέβαια, το «Μη μου θυμώνεις μάτια μου» ηχογραφήθηκε άλλες τρεις φορές από τον Poliker στο Ισραήλ, όπως ηχογραφήθηκαν και τα «Χρόνια της υπομονής», ενώ γνώρισε ποικίλες εκτελέσεις σε χώρες όπως η Γιουγκοσλαβία, η Αγγλία, η Γερμανία, η Σουδία και η Βοσνία – Ερζεγοβίνη. Διεθνείς εκτελέσεις γνώρισαν επίσης το «Όλα καλά», στο Ισραήλ, τη Γερμανία, τη Ρωσία και την Τσεχία και το «Στα ψηλά τα παραθύρια», που ηχογραφήθηκε στην Τουρκία το 1979 από τον Τούρκο τραγουδιστή Ersan Erdura και κυκλοφόρησε σε δίσκο 45 στροφών στο όνομα του Özdemir Kaptan ως στιχουργού και του Cem Sağdiç ως συνθέτη!
Το 1991 τα «Ψηλά τα παραθύρια» κυκλοφόρησαν σε ένα cd μαζί με τον δεύτερο προσωπικό δίσκο του Γιώργου Νταλάρα «Ο μέτοικος», στη σειρά της Minos «2 lp σε 1 cd». Βέβαια, ποτέ δεν κατάλαβα γιατί κυκλοφόρησε με τον «Μέτοικο» και όχι με το «αδελφάκι» του, τις «Μικρές πολιτείες», που κυκλοφόρησαν στην ίδια σειρά, σε ένα cd μαζί με τον… «Τραγουδιστή» του Χρήστου Νικολόπουλου. (Η χρονική διάρκεια των δυο δίσκων του Κουγιουμτζή είναι, περίπου, 73 λεπτά, οπότε χωρούσαν σε ένα cd). Στο πέρασμα των χρόνων προέκυψαν πέντε επανεκδόσεις του δίσκου «Στα ψηλά τα παραθύρια» σε cd, ενώ το 1993 τα «Παραθύρια» κυκλοφόρησαν και στην Κορέα με διαφορετικό εξώφυλλο και τίτλο «Paramithi hehasmeno», σαν το soundtrack μιας τηλεοπτικής σειράς, όπου ακούγονταν τα τραγούδια εκείνη την εποχή…
*Το κείμενο και οι πληροφορίες προέρχονται από το βιβλίο του Θανάση Γιώγλου «Σταύρος Κουγιουμτζής – Άσε με πάλι να σου πω…» που κυκλοφόρησε τον Μάιο του 2023 από τις εκδόσεις του «Μετρονόμου».
Πηγές:
1) Λευτέρης Παπαδόπουλος «Τα τραγούδια γράφουν την ιστορία τους» (Εκδόσεις «Ιανός» 2006).
2) Οι φωτογραφίες με την απονομή των χρυσών δίσκων και τους στίχους των τραγουδιών προέρχονται από το περιοδικό «Μοντέρνο τραγούδι και τηλεόρασις» (τεύχος 372, Ιούνιος 1976).
Στη λίστα μπορείτε να ακούσετε όλα τα τραγούδια του δίσκου.
https://www.youtube.com/watch?v=videoseries
