«Είσαι ότι σκέφτεσαι» είχε πει ο Albert Einstein και αλήθεια είμαστε το αποτέλεσμα των σκέψεων που έχουμε κάνει στο παρελθόν. Γιατί όμως κάποιοι βλέπουν το ποτήρι μισοάδειο και άλλοι μισογεμάτο; Γιατί σκεφτόμαστε αρνητικά; Οι αρνητικές σκέψεις βασανίζουν τον κάθε άνθρωπο και οι λόγοι είναι τόσο βιολογικοί, όσο και περιβαλλοντικοί.
Ο ρόλος του εγκεφάλου
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι βιολογικά προγραμματισμένος να προστατεύσει την εξέλιξη του είδους, επομένως να εντοπίζει άμεσα την κάθε απειλή. Το γεγονός αυτό σε έναν κόσμο γεμάτο πεινασμένα ζώα και άγρια θηρία, μπορεί να ήταν πολύ χρήσιμο και για αυτό να επιβίωσαν και οι πρόγονοί μας. Ωστόσο, στο σύγχρονο κόσμο όπου οι πραγματικές απειλές για την επιβίωσή μας είναι ελάχιστες, έχουμε πιο συχνά σήμα «ψεύτικου συναγερμού» με τις αρνητικές σκέψεις να μας κατακλύζουν.
Ο ρόλος του στρες
Το στρες έχει πάρει τον τίτλο του σύγχρονου επιδημικού φαινομένου και όχι άδικα, καθότι οι αλλαγές των τελευταίων ετών ήταν ραγδαίες, προκαλώντας τεράστιες μεταβολές σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα. Υπό την επήρεια του στρες, το σύστημά μας πιέζεται και ο εγκέφαλος τείνει να καταστροφολογεί και να υπερλειτουργεί, προσπαθώντας να βρει λύσεις για το μέλλον.
Η χημική ανισορροπία
Όταν ο οργανισμός παρουσιάζει κάποιες χημικές ανισορροπίες, όπως στη ντοπαμίνη και τη σεροτονίνη, η διάθεση επηρεάζεται αρνητικά και κατ’ επέκτασιν αυξάνονται οι αρνητικές σκέψεις.
Ο ρόλος του περιβάλλοντος και των πρώιμων εμπειριών
Οι κοινωνικές προσδοκίες, η πίεση για συμμόρφωση στα «πρέπει» και οι συγκρίσεις με τους γύρω μπορεί να καλλιεργήσουν μια αίσθηση ανεπάρκειας ή ανικανότητας. Εάν δε το άτομο έχει βιώσει τραυματικές εμπειρίες κατά το πρώτο του άνοιγμα στον κόσμο ή περιβάλλεται από άτομα γεμάτα αρνητισμό, τότε μπορεί να αναπτύξει ακόμα πιο έντονα την πεποίθηση του «δεν αξίζω» και «δεν θα τα καταφέρω».
Η δύναμη της συνήθειας
Όσο πιο συχνά σκέφτομαι αρνητικά, τόσο περισσότερο μαθαίνω να επιλέγω αυτό το μοτίβο σκέψης. Σταδιακά, οι αρνητικές σκέψεις γίνονται συνήθεια και ο εγκέφαλος ψάχνει για αρνητικά στοιχεία.
Η επικριτική αυτοαξιολόγηση
Όσο περισσότερο φοβάμαι την αποτυχία, τόσο ασκώ πιο αυστηρή και συχνά άδικη κριτική στον εαυτό μου. Γρήγορα και χωρίς να το καταλαβαίνω, καλλιεργώ μέσα μου την αμφιβολία και την ανασφάλεια, με αποτέλεσμα να ψάχνω διαρκώς που μπορεί να κάνω λάθος. Χάνοντας τη μεγάλη εικόνα, γεμίζω με αρνητισμό και καταστροφολογικές σκέψεις.
Οι αρνητικές σκέψεις μπορεί να είναι αναπόφευκτες, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι δεν μπορούμε να μάθουμε να τις διαχειριζόμαστε. Η αναδιατύπωσή τους και η αντικατάστασή τους με άλλες πιο ρεαλιστικές σίγουρα είναι μια καλή αρχή.
Να θυμάσαι: «Δεν μπορείς να σταματήσεις τα κύματα, αλλά μπορείς να μάθεις να σερφάρεις.» – Τζον Καμπατ-Ζιν/
Ελπίδα Μ. Παναγιωτουνάκου
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια, Msc
elpidapanagiotounakou.gr
