Μπορεί να παίζουν σημαντικό ρόλο διάφοροι παράγοντες στο τι μας ελκύει στους άλλους, όπως η φυσική εμφάνιση, η ομοιότητες, η ανταπόδοση της στοργής και του ενδιαφέροντος, κοινωνικοί παράγοντες, πρότυπα ομορφιάς, πρώιμες εμπειρίες, πρότυπα σχέσεων, κλπ. για παράδειγμα, που μπορούν να διαμορφώσουν τις αντιλήψεις μας για το τι είναι ελκυστικό και τι όχι. Υπάρχουν και στυλ προσκόλλησης που καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο συνδέονται οι άνθρωποι στις σχέσεις τους, συχνά με βάση την παιδική τους ηλικία. Αυτά τα στυλ μπορούν να εξελιχθούν και να αλλάξουν με την εμπειρία ή τη θεραπεία.
Η θεωρία της προσκόλλησης περιγράφει τους διάφορους τρόπους με τους οποίους τα άτομα δημιουργούν συναισθηματικούς δεσμούς, ιδιαίτερα στο πλαίσιο του τρόπου με τον οποίο επηρεαζόμαστε από τις πρώτες μας σχέσεις, όπως αυτές μεταξύ βρεφών και φροντιστών. Τέσσερα βασικά στυλ πρόσδεσης – πιο σωστή ερμηνεία του συναισθηματικού δεσμού – έχουν προσδιοριστεί με βάση τον τρόπο που τα άτομα σχετίζονται με τους άλλους σε στενές σχέσεις:
Ασφαλής Πρόσδεση
Τα άτομα με ένα ασφαλές στυλ πρόσδεσης τείνουν να αισθάνονται άνετα με την οικειότητα και είναι γενικά σε θέση να εμπιστεύονται και να βασίζονται στους συντρόφους τους. Τα άτομα με ασφαλή στυλ προσκόλλησης έχουν συχνά ιστορικό συνεπούς και ανταποκρινόμενης φροντίδας κατά τα πρώτα τους χρόνια.
Αγχώδης Πρόσδεση
Τα άτομα με ένα αγχωτικό δεσμό τείνουν να έχουν αρνητική άποψη για τον εαυτό τους αλλά θετική για τους άλλους. Τείνουν να επιθυμούν στενές σχέσεις και οικειότητα, αλλά ανησυχούν υπερβολικά για την εγκατάλειψη ή την απόρριψη. Αυτό το στυλ μπορεί να σχετίζεται με ασυνεπή φροντίδα κατά την βρεφική/παιδική ηλικία, ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί η πολυπλοκότητα αυτού. Ενώ η δυναμική της οικογένειας μπορεί να επηρεάσει αυτό το στυλ προσκόλλησης, μπορεί επίσης να επηρεαστεί από την ιδιοσυγκρασία και άλλους βιολογικούς παράγοντες.
Απορριπτική-Αποφευκτική Πρόσδεση
Τα άτομα με αυτό το στυλ πρόσδεσης συνήθως έχουν την τάση να έχουν θετική άποψη για τον εαυτό τους αλλά αρνητική για τους άλλους. Εκτιμούν την ανεξαρτησία και την αυτάρκειά τους και μπορεί να δυσκολεύονται να βασιστούν ή να ανοιχτούν σε άλλους συναισθηματικά. Αυτό το στυλ προσκόλλησης μπορεί να αναπτυχθεί ως απάντηση σε φροντιστές που δεν ήταν συναισθηματικά διαθέσιμοι.
Πρόσδεση με φόβο-αποφυγή (ή αποδιοργανωμένη)
Αυτό το στυλ πρόσδεσης χαρακτηρίζεται από μια αρνητική άποψη τόσο για τον εαυτό όσο και για τους άλλους. Τα άτομα με το συγκεκριμένο στυλ πρόσδεσης έχουν συχνά στο ιστορικό τους τραύματα ή καταχρηστικές εμπειρίες φροντίδας. Μπορεί ταυτόχρονα να επιθυμούν στενές σχέσεις και να φοβούνται τον πιθανό συναισθηματικό πόνο που σχετίζεται με αυτές. Ως αποτέλεσμα, μπορούν να εμφανίζουν αντικρουόμενες συμπεριφορές, όπως η εναλλαγή μεταξύ αναζήτησης οικειότητας και απώθησης άλλων.
Σε όποιο στυλ πρόσδεσης και να ανήκει ο καθένας μας είναι σημαντικό να έχουμε στο μυαλό μας ότι δεν πρόκειται για κάτι στατικό ή μόνιμο. Αντίθετα, τα στυλ αυτά μπορούν να εξελιχθούν και να αλλάξουν με την πάροδο του χρόνου εφόσον αποκτούμε νέες εμπειρίες στη ζωή μας. Επίσης, μπορούν να εξελιχθούν μέσω της ψυχοθεραπείας μέσα από την αναγνώρισή τους και την κατανόηση του τρόπου λειτουργίας τους αλλά και των δικών μας αναγκών. Πιο απλά, μπορούμε να «δούμε» και να αντιμετωπίσουμε κάποια από τα ζητήματα της παιδικής μας ηλικίας που πιθανά επηρεάζουν ακόμα και σήμερα την ικανότητά μας να δεσμευτούμε, να σχηματίσουμε και να διατηρήσουμε ουσιαστικές σχέσεις με άλλους. Και φυσικά δεν αναφέρομαι μόνο στις ερωτικές σχέσεις αλλά σε όλους τους τύπους σχέσεων, συμπεριλαμβανομένων των φιλικών, συγγενικών, επαγγελματικών, κοινωνικών σχέσεων.
Κείμενο: Μαρίνα Μόσχα
Κεντρική Φωτογραφία: Istock
