Πρόκειται για το περιβόητο «τρακ» που χρησιμοποιούμε κοινώς σαν όρο για να περιγράψουμε την κατάσταση που βιώνει κάποιος πριν και κατά την διάρκεια μιας παράστασης.
Το φαινόμενο αυτό δεν περιορίζεται μόνο στους ανθρώπους του καλλιτεχνικού κόσμου, αλλά εμφανίζεται και σε επαγγελματίες που το αντικείμενο και η δραστηριότητά τους έχουν να κάνουν με θεάματα και ως εκ τούτου, με δημόσια προβολή.
Όταν μιλάμε λοιπόν για τρακ, άγχος της σκηνής, stage fright ή performance anxiety, εννοούμε το άγχος και τον φόβο που αισθάνεται ένας άνθρωπος, που πρόκειται να ανέβει στη σκηνή και βρεθεί μπροστά σε κοινό.
Τα συμπτώματα τις περισσότερες φορές περιλαμβάνουν αύξηση καρδιακών παλμών, δυσκολία στην αναπνοή, εφίδρωση, πόνο στο στομάχι ακόμη και … την αίσθηση απώλειας μνήμης- αυτό που λέμε κοινώς :«ξέχασα τα λόγια μου». Σύμφωνα με έρευνα, ένας στους τέσσερις ανθρώπους παρουσιάζουν συμπτώματα άγχους, όταν πρόκειται να εκφράσουν τις ιδέες τους μπροστά σε κοινό.
Stage fright VS φοβία
Το άγχος της σκηνής βάσει μελετών δεν ανήκει στις φοβίες αλλά δυστυχώς μπορεί να έχει δυσάρεστες, ακόμη και καταστροφικές συνέπειες για την προσωπική και επαγγελματική κάποιου που το βιώνει πολύ έντονα. Ο υπερβολικός φόβος να μιλήσεις μπροστά σε κόσμο λέγεται γλωσσοφοβία και είναι ένα είδος κοινωνικής φοβίας. Το άγχος της σκηνής πάντως δεν αποτελεί διανοητική διαταραχή.
Τι προκαλεί και πυροδοτεί το «άγχος της σκηνής»;
Ο Shahram Heshmat πρώην καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόι με ειδίκευση στις εξαρτήσεις, αναφέρει σε σχετικό άρθρο του ότι οι αγχώδεις σκέψεις πριν από την έκθεσή μας σε κόσμο έχουν να κάνουν κυρίως με «τον φόβο της αποτυχίας» και μπορούν να είναι καταστροφικές.
Μερικά tips για να διαχειριστείς καλύτερα το stage fright
Η ψυχολόγος Dr. Melanie McNally, δίνει μερικά tips που θα σε βοηθήσουν και θα κάνουν τα πράγματα ευκολότερα:
Πολύ καλή προετοιμασία
Είτε πρόκειται για μια ομιλία, είτε για ένα θεατρικό έργο, είτε για οτιδήποτε απαιτεί την έκθεσή σου σε κόσμο, φρόντισε να προετοιμαστείς καλά. Μελέτησε το υλικό που πρέπει να διαχειριστείς και ετοιμάσου να απαντήσεις σε τυχόν ερωτήσεις, εάν αυτό προβλέπεται από το είδος της παρουσίασής σου.
Κάνε πρόβα με σωματική άσκηση
Η γυμναστική ανεβάζει τους παλμούς της καρδιάς, προκαλεί εφίδρωση και δυσκολεύει την αναπνοή. Τα συμπτώματα αυτά μοιάζουν, αν το σκεφτείς, με εκείνα του άγχους. Δοκίμασε να «πεις τα λόγια σου» ενώ γυμνάζεσαι και κάνε στον οργανισμό σου μια προσομοίωση του stage fright. Με τον τρόπο αυτό θα ξέρεις τι έχεις να αντιμετωπίσεις, αν σου συμβεί, και –το κυριότερο– θα καταλάβεις ότι είναι κάτι που θα αντέξεις.
Τόνωσε την αυτοπεποίθησή σου
Επειδή το σκηνικό άγχος μειώνει την αυτοπεπεποίθησή σου,είναι απαραίτητο να υπάρξει ένα boost για την τόνωσή της. Φρόντισε ιδιαίτερα την εξωτερική σου εμφάνιση και νιώσε «όμορφα» και δυναμικά , πριν θέσεις τον εαυτό σου στην όποια δραστηριότητα.
Εξοικείωση με το περιβάλλον
Επιδίωξε να γνωρίσεις τον χώρο που θα χρειαστεί να μιλήσεις, εάν δεν τον γνωρίζεις ήδη. Νιώθοντας οικεία με το περιβάλλον στο οποίο θα βρεθείς, μειώνεις την ανασφάλεια της έκθεσης.
Αποδέξου το άγχος σου
Μην προσπαθείς να καμουφλάρεις το άγχος που έχεις αλλά πέρανα στην αποδοχή του. Πιο χρήσιμο θα είναι να δεχτείς ότι αισθάνεσαι άσχημα και να εξωτερικεύσεις την αγωνία σου στους συνεργάτες ή ακόμα και στο κοινό σου, όταν είναι εφικτό. Πολλοί άνθρωποι ξεκινούν να μιλάνε σε κόσμο λέγοντας «Νιώθω μεγάλη αγωνία απόψε…» και αμέσως είναι σαν να έχουν αποβάλει ένα μεγάλο μέρος του άγχους τους.
